Oasis Juan Durán
No mes de Maio do ano pasado, asistín, como tantas outras veces, ao concerto correspondente no Palacio da Ópera. Era, nesta ocasión, o inaugural do Festival Mozart dese ano, 2012. Tiña grande ilusión por escoitar a estrea de Alborada de noite e de luz, do compositor vigués, radicado na nosa cidade, Juan Durán, que xa admirara e aplaudira por outras composicións súas. A ilusión trocouse axiña en emoción ilimitada, a mesma que me provocou asistir de novo á súa interpretación grazas ao DVD que recolle esta peza e mais a Cantata Finisterrae para múltiples voces de luz, baseada nun poema ad hoc de Miguel Anxo Fernán-Vello, estrea que se realizara o 31 de Outubro de 2001. Ambas obras rubricaron de novo o bon facer da Orquestra Sinfónica de Galicia e mais dos coros acompañantes: o proprio desta orquestra, o Orfeón Donostiarra e mais o Coro de Cámara do Palau catalán.
Falaba de emoción renovada, ao ver-escoitar de novo estas dúas pezas editadas e fico curta na descrición. O comezo e posterior desenvolvemento da Alborada? evocoume o nacemento e curso do pai dos nosos ríos, do Río Miño, que cómpre escreber con maiúsculas, como Presidente da Unión de Ríos da Nosa Terra, tal e como o poetizou Ricardo Carvalho Calero, nun dos seus poemarios primeiros. O que acadará, por terras de Lugo e de Ourense, larguísima canle e caudalosa forza das súas augas nace nun pequeno lugar, o Pedregal de Irimia, baixo un monte de pedras. Se, á maneira india, pomos a orella nelas, sentiremos o fluír subterráneo desas augas iniciáticas que anuncian timidamente o grande río que despois vai vivificar tantas terras galegas. De igual xeito, a Alborada de Juan Durán comeza subtil e finísima para dar paso a compases tan queridos como os que nos recordan a Alborada de Veiga, ou a Negra Sombra de Juan Montes ou a queridísima, para min, Muiñeira de Chantada, peza preferida da miña nai, que o amigo e compañeiro Xosé Manuel Sánchez Rei tivo a ben tocar no seu enterro, rendendo así homenaxe musical de despedida a quen tanto gostara dela, a quen tanto a bailara. Todos estes recordos acudiron en tropel á miña mente, e cumpriuse, máis unha vez, a exacta sentenza que fala de que a música, a boa música, é o cruxol maior dos máis elevados sentimentos, dos máis fondos, daqueles que nos reconcilian co mellor que a vida pode oferecernos.
Este artigo é, pois, a modesta homenaxe dunha admiradora da obra de Juan Durán, da súa arte, da súa sabedoría musical para fusionar, como fixera Rosalía de Castro nos seus Cantares gallegos, cultura popular e ilustración formal. Nun artigo publicado poucos días despois da estrea, a escritora Marica Campo chamaba a atención sobre o acerto do oxímoro (noite / luz) con que xoga o compositor: a luz e a vida vencen a escuridade e a morte. Por iso falo eu de oasis: a obra de Juan Durán é tal cal, nun deserto de medidas gobernamentais inhumanas e despóticas.
Na mesma liña, a Cantata Finisterrae, da man da pericia, paixón e exactitude poética de Fernán-Vello, remataba así:
cando renace a vida, a materia futura,
o soño doutro tempo, a aparición do día,
cando a luz é un milagre que regresa do mar,
alta e definitiva, liberada e final,
para borrar a morte e regresar entrando,
entrando en nós máis pura, no país pensativo,
na duración do tempo, na espiral da cantiga,
no vento estrelecido, na harmonía entrañada;
a luz, a luz cantada irradiando a figura
contra as sombras pasadas, contras as fendas escuras;
a alta luz construída sobre as terras amadas,
a alta luz incesante sobre as patrias futuras.
Benia a Juan Durán por agasallo magnífico como o que nos proporciona a súa música, proba, máis unha vez, da potencia dos nosos creadores e do valor enorme dun traballo feito por cabezas e mans galegas que (sobre)vive con tanta calidade e tanto empeño, a pesar de tantas tebras gobernamentais: a luz galega vence a noite que quer apagala.